Çanakkale Savaşı

Çanakkale Savaşı, I. Dünya Savaşı sırasında
1915-1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası'nda Osmanlı Devleti ile
İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir.
İtilaf Devletleri; Osmanlı Devleti'nin başkenti konumundaki İstanbul'u
alarak boğazların kontrolünü ele geçirmek, Rusya'yla güvenli bir
tarımsal ve askeri ticaret yolu açmak, Alman müttefiklerinden birini
savaş dışı bırakarak İttifak Devletlerini zayıflatmak amaçları ile ilk
hedef olarak Çanakkale Boğazı'na girmişlerdir. Ancak saldırıları
başarısız olmuştur ve iki tarafın da çok ağır kayıplar vermesiyle
İtilaf Devletleri geri çekilmişlerdir.

Çanakkale Savaşı'nın nedenleri

Osmanlı
Devleti 2 Ağustos 1914 tarihinde Alman İmparatorluğu ile, İttifak
Devletleri safında yer almak üzere bir antlaşma [2] imzalamıştı. Ancak
bu antlaşma, savaş hazırlıkları henüz başlamadığı için [3] gizli
tutulmuştu. Osmanlı Devleti'ni bu antlaşmanın hemen ertesinde
seferberlik hazırlıklarına başlamıştı. Aynı zamanda Osmanlı Devleti,
"silahlı tarafsızlık"ını ilan etmiştir.

Akdeniz’de Kraliyet
Donanması önünden çekilen Alman Goeben muharebe gemisi ve Breslau ağır
kruvazörü [4] [5]nin Amiral Sukon komutasında 10 Ağustos 1914 günü
Çanakkale Boğazı’nı geçerek İstanbul’a gelmeleri büyük bir gerginlik
yaratmıştı, çünkü Osmanlı Devleti, Boğazlar Antlaşması gereği boğazları
tüm savaş gemilerine kapalı tutmak durumundaydı. Alman Donanması’na
bağlı bu gemilerin Boğazdan geçişine izin vermek savaş nedeni
sayılacaktı. Ancak Osmanlı Devleti, bu gemilerin Almanya’dan satın
alındığını açıklayarak gerginliği ertelemiştir. Sözkonusu gemiler 16
Ağustos 1914 tarihinde Yavuz ve Midilli adlarıyla Osmanlı Donanması’na
katılmışlardı. Bu gemilerdeki Alman mürettebat, Osmanlı Donanması’na
ait subay ve erat üniformaları giyerek gemilerdeki görevlerini
sürdürmüşler, Amiral Souchon ise Osmanlı Donanması Komutanlığı’na
getirilmişti. Böylece Almanya, yakın gelecekte Rus limanlarına karşı
kullanılmak için iki büyük silahını Akdeniz'den geçirerek Karadeniz'in
hemen yakınına atmış olmaktadır. Bu silahlar Ekim 1914 ayında hem Rus
limanlarını vurmak için, hem de Osmanlı Devleti'ni bir oldu bittiye
getirerek savaşın içine çekmekte kullanılacaktır.


Yavuz ve Midilli Olayı

Yavuz
ve Midilli’nin de içinde bulunduğu bir Osmanlı filosunun Amiral Souchon
komutasında 27 Ekim 1914 günü Karadeniz kıyılarındaki Rus limanlarını
bombalamaları ardından hem Rusya İmparatorluğu hem de Birleşik Krallık,
Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmiştir.

Batı Cephesi’nde 1914
yılının Eylül ayı sonlarında Alman orduları, Fransız-İngiliz
savunmasını yaramamışlar, tüm Batı Cephesi’nde cepheler kilitlenmişti.
Bu durum Almanya açısından Batı Cephesi’ndeki savaşın kısa sürede
bitmeyeceği anlamına geliyordu. Oysa Alman savaş planı (Schlieffen
Planı), ilk adımda Batı Cephesi’nde kısa sürede Fransız-İngiliz
kuvvetlerinin yenilgiye uğratılması, ikinci adımda ise tüm kuvvetlerin
Doğu’ya kaydırılarak Rusya’nın savaş dışı bırakılması esasına
dayanıyordu. Schlieffen Planındaki bu sapma ardından Almanya, önce
Rusya’yı savaş dışı bırakmak, Doğu’da serbest kalan kuvvetleri ile Batı
Cephesi’ne yeniden yüklenmek istemişti. Osmanlı 3. Ordu'sunun Kafkasya
bölgesindeki Kasım – 1914 ayı başlarındaki taarruzları bu planın
hazırlık aşamalarından biriydi.